83 lata po wybuchu największego konfliktu zbrojnego w dziejach świata wyruszamy szlakiem tych miejsc pamięci w Koninie, które związane są z wybuchem II wojny światowej. Mogiła niewinnych ofiar nalotów samolotowych, grób obrońcy Westerplatte, piwnice ratusza, w których więzieni byli zakładnicy, kamienica Zemełki z dziurami po kulach wystrzelonych podczas egzekucji dwóch koninian - tymi śladami dziś podążamy.
* Cmentarz parafialny św. Bartłomieja przy ul. Kolskiej. Znajduje się tutaj grób rodzinny, w którym pochowany jest Piotr Barański, kapral Wojska Polskiego II RP, członek załogi i obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w wojnie obronnej 1939. Zmarł 16 listopada 1971 r. (zdj. 7)
* 1 września 1939 roku niemieckie samoloty zbombardowały Konin. W meldunkach sytuacyjnych odnotowane to zostało jako nieudany nalot z nieznacznymi stratami materialnymi. W następnych nalotach w dniach 3 i 5 września 1939 roku zginęli ludzie. Na cmentarzu parafialnym przy ul. Kolskiej znajduje się zbiorowa mogiła z tablicą na której widnieje napis „NIEWINNYM OFIAROM BARBARZYŃSKIEGO NALOTU HITLEROWCÓW W ROKU 1939 PARAFIA KONIN”. (zdj.3, zdj. 16 przedstawia współczesny dworzec kolejowy, ale jego celem jest przypomnienie faktu, że w pierwszych dniach września 1939 roku Niemcy zbombardowali koniński dworzec kolejowy)
* Po wkroczeniu do Konina Niemców po 14 września 1939 roku zaczęły się represje wobec mieszkańców miasta. Wprowadzane w życie prawa okupanta polegały na wprowadzaniu odpowiedzialności zbiorowej, do więzień i aresztów trafiali zakładnicy. Przetrzymywano ich w piwnicach ratusza. (zdj. 19)
* We wrześniu 1939 roku zabudowania więzienia przy ul. Wodnej przejęły okupacyjne władze niemieckie i wkrótce zorganizowano w nich istniejące do stycznia 1945 roku więzienie sądowe. Było ono miejscem męczeństwa dla wielu mieszkańców miasta i regionu. Aresztowanych wywożono do niemieckich nazistowskich obozów przejściowych, obozów koncentracyjnych oraz zakładów karnych. Więzienie to należało do największych w tzw. Kraju Warty, słynęło z okrucieństwa gestapowców. (zdj. 8-10)
* Bardzo wymownym miejscem w Koninie z września 1939 roku jest kamienica nr 16 na konińskim rynku, czyli Dom Zemełki. Na jej murach w śladach kul zapisana jest egzekucja z 22 września. Przeprowadzona została w dzień targowy, a przyglądali się jej sprowadzeni a rynek mieszkańcy Konina. Przed plutonem egzekucyjnym stanęło dwóch koninian – Aleksander Kurowski oraz Mordche Słodki. Obaj byli zakładnikami, mającymi gwarantować swoim życiem spokój ludności polskiej. (zdj. 1,2, 14, 15, 17, 18)
* W ramach zaplanowanej eksterminacji ludności polskiej, głównie inteligencji, dokonana została 10 listopada 1939 roku zbiorowa egzekucja na cmentarzu żydowskim. Z więzienia przy ul. Wodnej Niemcy zabrali 56 osób, które zostały rozstrzelane w zbiorowej egzekucji w obrębie znajdującego się za Parkiem im. F. Chopina cmentarza żydowskiego. W 1945 roku, po wyzwoleniu Konina, dokonano ekshumacji zwłok i przewieziono je na cmentarz katolicki przy ul. Kolskiej. (zdj. 11-13)
* Na cmentarzu parafialnym przy ul. Kolskiej znajduje się kwatera wojenna z tablicą: „ŻOŁNIERZOM POLSKIM POLEGŁYM W OBRONIE OJCZYZNY W LATACH 1918 – 1945. W 50-TĄ ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI. KONIN-LISTOPAD -1968 rok”. Na kilku grobach zawieszone są niewielkie tabliczki z informacjami o spoczywających w grobie poległych z okresu II wojny światowej. (zdj. 4-6)
_________
Zapraszamy na uroczystości upamiętniające ofiary II wojny światowej, które rozpoczną się dziś o godz. 15:30 na cmentarzu parafialnym przy ul. Kolskiej w Koninie.
_________
(Tekst Andrzej Łącki, zdjęcia Mirosław Jurgielewicz - UM Konin)
