Coraz więcej kontaktów z wilkami - jak gminy i mieszkańcy powinni reagować

W okolicach Konina rośnie liczba zgłoszeń o spotkaniach z wilkami. Atmosfera jest napięta - zwierzęta coraz częściej pojawiają się przy zabudowaniach i atakują psy, a samorządy muszą mieć gotowy plan reakcji. Ten tekst wyjaśnia, kto odpowiada za bezpieczeństwo, jakie działania są zalecane i kiedy można oczekiwać pilnej interwencji.

• Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska przypomina procedury dla gmin i służb
• Konin i gminy wokół - co warto ustalić zanim pojawi się pilna potrzeba działania

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska przypomina procedury dla gmin i służb

W dokumentach GDOŚ wskazywane jest, że wzrost kontaktów człowiek-wilk wynika m.in. z rozbudowy terenów przylesnych i rosnącej aktywności ludzi w lasach. Mimo że w całej Europie w latach 2002-2020 nie odnotowano przypadku śmierci człowieka spowodowanej przez wilka, organy ochrony przyznają, że ze względu na biologię i siłę zwierzęcia każdy nietypowy przypadek trzeba traktować poważnie. Wilk ma dla przyrody znaczenie regulujące populacje jeleni, saren i dzików, ale w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia konieczne są szybkie i skoordynowane działania.

Za monitorowanie sytuacji oraz podejmowanie działań odpowiadają samorządy gminne - tak wynika z ustaw o samorządzie gminnym i o zarządzaniu kryzysowym (8 marca 1990 r., 26 kwietnia 2007 r.). GDOŚ i regionalne oddziały RDOŚ mogą wydawać zezwolenia na działania wyjątkowe - także w formie decyzji ustnych, które w sytuacjach pilnych mają taką samą rangę prawną jak decyzje pisemne. W praktyce urzędy rekomendują m.in.:

• wyznaczenie osób do płoszenia drapieżników i wyposażenie ich w sprzęt umożliwiający odstraszanie, np. karabinki na kule gumowe;
• współpracę z lekarzami weterynarii dysponującymi bronią Palmera oraz członkami PZŁ, którzy mają uprawnienia do posiadania broni palnej;
• rzetelne dokumentowanie incydentów - opisów, zdjęć i nagrań, które ułatwią ocenę zagrożenia i ewentualne decyzje o eliminacji osobnika;
• korzystanie w pilnych przypadkach z kontaktu do zastępcy GDOŚ - numer: 669-660-648 - jedynie w uzasadnionych sytuacjach z bezpośrednim zagrożeniem.

Po ewentualnym odstrzale wymagane jest przygotowanie protokołu wraz z dokumentacją fotograficzną oraz informacjami takimi jak wiek i płeć zwierzęcia, miejsce i przyczyny podjęcia decyzji oraz opis prób płoszenia. Prawo regulujące użycie środków przymusu przez służby oraz wykorzystanie broni wobec zwierząt, których zachowanie zagraża zdrowiu lub życiu ludzi, wynika m.in. z przepisów z 24 maja 2013 r.

Konin i gminy wokół - co warto ustalić zanim pojawi się pilna potrzeba działania

Dobra prewencja skraca czas reakcji. W praktyce oznacza to, że w każdej gminie warto mieć przygotowany prosty plan operacyjny - lista osób do powiadomienia, umówione sposoby dokumentowania incydentów i wykaz podmiotów mogących szybko podjąć interwencję. Zalecane kroki dla samorządów to:

• wytypowanie i przeszkolenie osób do płoszenia drapieżników oraz uzgodnienie z nimi sprzętu i warunków działania;
• nawiązanie porozumień z weterynarzami i myśliwymi, którzy mogą działać w nagłych przypadkach;
• opracowanie procedury gromadzenia dowodów - proste formularze, tabela zdarzeń, archiwizacja zdjęć i filmów;
• wypracowanie jasnych informacji dla mieszkańców, kiedy i gdzie zgłaszać obserwacje oraz kto podejmuje dalsze kroki.

Dla władz miejskich i sołectw istotne jest też rozróżnianie zgłoszeń emocjonalnych od tych rzeczywiście uzasadniających interwencję - dokumentacja pomaga to zweryfikować.

Mieszkańcy powinni wiedzieć, że w sytuacjach niebezpiecznych, gdy zwierzę stoi na posesji, nie reaguje na płoszenie lub atakuje domowe zwierzęta, istnieje procedura uzyskania natychmiastowej decyzji o eliminacji. Po zakończeniu działań samorząd i służby zobowiązane są przekazać informacje o wykorzystaniu zezwolenia.

W tekście GDOŚ wskazano też źródła praktycznych wskazówek dla gmin oraz szczegółowe procedury dotyczące postępowania w przypadku spotkania z wilkiem - warto, aby lokalne zespoły zapoznały się z tymi materiałami i dostosowały je do warunków lokalnych.

Mieszkańcy powinni jednocześnie pamiętać o podstawowych zasadach bezpieczeństwa: zabezpieczać psy i koty, nie zostawiać małych zwierząt bez opieki na zewnątrz, nie karmić dzikich zwierząt, dokumentować obserwacje zdjęciami/wideo i zgłaszać je do urzędu gminy. W razie bezpośredniego spotkania - unikać gwałtownych ruchów, nie uciekać, powoli się oddalić i wezwać pomoc. Takie proste nawyki zmniejszają ryzyko i ułatwiają służbom właściwą reakcję.

na podstawie: Starostwo Powiatowe w Koninie.